output per person

1 noun

(a) (of factory, worker) production f, rendement m; (of machine) débit m, rendement;

∎ this represents 25 percent of the total output cela représente 25 pour cent de la production totale;

∎ our output is not keeping pace with demand notre production est insuffisante pour répondre à la demande;

∎ this machine has an output of 6,000 items per hour cette machine débite 6000 pièces à l'heure;

∎ output per hour rendement à l'heure, rendement horaire;

∎ output per person rendement individuel

output bonus prime f de rendement; output ceiling plafond m de la production;

output ratio coefficient m de capital;

ACCOUNTANCY output tax TVA f encaissée, impôt m sur la consommation

(b) COMPUTING (of data, information) sortie f

output buffer mémoire f tampon de sortie; output device dispositif m ou périphérique m de sortie;

output file fichier m de sortie;

output formatting mise f en forme de sortie;

output medium support m de sortie;

output port port m de sortie

2 transitive verb

(a) (of factory, worker, machine) produire

(b) COMPUTING (data, information) sortir (to sur)

per [pɜ:(r)]

1 preposition

(for each) par;

∎ per person par personne;

∎ per head par tête;

∎ per day/week/month/year par jour/semaine/mois/an;

∎ we need five litres of water per person per day il nous faut cinq litres d'eau par personne et par jour;

∎ they are paid £6 per hour ils sont payés 6 livres de l'heure;

∎ 100 miles per hour ≃ 160 kilomètres à l'heure;

∎ it costs £8 per kilo ça coûte 8 livres le kilo;

∎ output per worker has increased la production individuelle des ouvriers a augmenté;

∎ per annum par an, annuellement;

∎ $5,000 per annum 5000 dollars par an;

∎ formal per capita par personne, par tête;

∎ per capita consumption consommation f par tête;

∎ per capita income is higher in the south le revenu par habitant est plus élevé dans le sud;

∎ formal per diem par jour; (expenses) dépenses fpl journalières

2 as per preposition

suivant, selon;

∎ as per specifications (on bill) conformément aux spécifications requises;

∎ as per your instructions/letter conformément à vos instructions/votre lettre;

∎ the work is going ahead as per schedule le travail avance selon le calendrier prévu;

∎ familiar as per normal or usual comme d'habitude^□

1) (amount) Output, der (fachspr.); Produktion, die; (of liquid, electricity, etc.) Leistung, die

2) (Computing) Ausgabe, die; Output, der (fachspr.)

3) (Electr.) (energy) [Ausgangs]leistung, die; Output, der (fachspr.); (signal) Ausgangssignal, das

-tt-, output or outputted (Computing) ausgeben [Information]

* * *

* * *

I. n no pl ECON Ausstoß m, Produktion f, Output m o nt; COMPUT Ausgabe f, Output m o nt; ELEC Leistung f; MIN Förderleistung f

\output of adrenalin BIOL Adrenalinaussstoß m

\output per hour ECON Produktionsleistung f pro Stunde, Stundenleistung f

agricultural \output [Ernte]ertrag m

industrial \output Industrieausstoß m, industrielle Produktion[sleistung]

manufacturing \output Produktionsausstoß m

total \output Gesamtproduktion f

II. vt

▪ to \output sth image, data etw ausgeben

* * *

* * *

output

A s Output m:

a) WIRTSCH, TECH Arbeitsertrag m, -leistung f

b) WIRTSCH Ausstoß m, Ertrag m, Produktion f

c) Bergbau: Förderung f, Fördermenge f

d) ELEK Ausgangsleistung f

e) ELEK Ausgang m (an Geräten)

f) IT (Daten)Ausgabe f

B adj

1. TECH Leistungs…:

output capacity Leistungsfähigkeit f, (einer Maschine auch) Stückleistung f;

output device COMPUT Ausgabegerät n;

output file COMPUT Ausgabedatei f

2. ELEK Ausgangs…

C v/t prät und pperf -put, -putted COMPUT Daten ausgeben

* * *

1) (amount) Output, der (fachspr.); Produktion, die; (of liquid, electricity, etc.) Leistung, die

2) (Computing) Ausgabe, die; Output, der (fachspr.)

3) (Electr.) (energy) [Ausgangs]leistung, die; Output, der (fachspr.); (signal) Ausgangssignal, das

-tt-, output or outputted (Computing) ausgeben [Information]

* * *

Arbeitsleistung (einer Fabrik) f. n.

Ausgabe -n (eines Programms) f.

Ausgang -ë m.

Leistung -en f.

Leistungsabgabe f.

Produktionsleistung f. v.

ausgeben v.

Abort - ndërprerje e operacionit, procesit ose procedures gjatë kryerjes së tij.

Accept - pranon.

Access time - koha e arritjes së të dhënave.

Accessories - veglat ndihmëse në Windows.

Adapter - kartelë për zgjerim e cila instalohet në kompjuter.

Adress register - numër hemksadecimal i cili e tregon adresën e lokacionit të caktuar të memorjes.

Algorithm - zgjidhja e një problemi hap pas hapi.

allocate - ndarje të resurseve të kompjuterit, si për shembull në disk, shtypës ose memorje të çdo skedari, shfrytëzuesi ose procesi.

alpha numeric characters - shenja alfanu-merike. Të gjitha shenjat që i shfrytëzon kompjuteri, përfshirë këtu edhe shkronjat, shifrat, shenjat për interpunksion dhe shenjat speciale, siç janë: \$, \@ i \#

ANSI (American National Standar Institute) - Instituti Nacional Amerikan për Standarde.

ASCII ( American Standard Code for Information Interchange) - Kodi amerikan për këmbim të informacioneve. Renditje standarde e shtatë shifrave binare (shifra e shtatë mund të jepet për kontroll të çiftësisë) e cila aplikohet për paraqitjen e shenjave në kompjuter.

Animation - animacion - Iluzion i lëvizjes me paraqitje të shpejtë të fotografive të njëpasnjëshme, e cila arrihet me përdorim të harduerit dhe softuerit përkatës. Programet më të njohura për animacion janë: 3 D Studio, Autodesk Chaos, Imagine etj.

Application - program i cili është i dedikuar për shfrytëzuesit e rëndomtë, i cili është i projektuar për kryerje të ndonjë pune të caktuar. Për shembull aplikacioni për kontabilitet financiar.

Application development tools - vegla për krijim të programeve aplikative.

ALU ( Arithmetic-Logic Unit) - njësi aritmetiko-logjike. Është pjesë e njësisë qendrore (çip i mikroprocesorit) e cila kryen operacione kryesore aritmetike dhe logjike me të dhënat.

Artificial Intelligence - intelegjencë artificiale. Emër i sistemeve të kompjuterit që duhet të shfaqin inteligjencë njerëzore, si kuptim për fjalën e thënë, si reagim ndaj ambientit të tyre fizik dhe adaptimit ndaj kushteve të tilla.

Ascending order - rendi i radhitjes së elementeve sipas rendit të rritjes, prej vlerave më të vogla kah më të mëdhatë (a, b, c...)

Assembler - përkthyes programor. Program i projektuar që t'i transformojë instruksionet simbolike në formë më të qëlluar për t'i kryer në kompjuter.

Assign - dhënie vlerë diçkaje që është shfrytëzuar në programim.

Asterisk - shenja * (yll). Përdoret si shenjë xhoker që mundëson specifikim të disa skedarëve përnjëherë.

Auto CAD - program aplikativ për projektim kompjuterik dhe disenjim.

Backbone - niveli më i lartë në një rrjet kierarkik kompjuterik.

Backslash - shenja \\ ( ASCII kodi 92). Përdoret në specifikimin e rrugës së diskut ku gjendet skedari i kërkuar.

Backspace - zhvendosje e kursorit për një vend prapa.

Backup - kopje rezerve. Bëhet kopje e përmbajtjes së diskut të kompjuterit dhe atë në mënyrë periodike, ndërsa vendoset në shirit magnetik ose në CD.

Bad sector - sektori jo në rregull. Pjesë e disketës ose diskut ku nuk nuk mund dhe ku nuk është e sigurt të shkruhen informacione

Bad trac table - tabelë e shtigjeve që nuk janë në rregull. Listë e pjesëve të çrregulluara fabrikisht dhe të pasigurta për shkruarje, e cila është e ngjitur në pjesën e prapme të diksut.

Bandwidth - njësi matëse për sasinë e të dhënave të cilat mund të transmetohen përmes ndonjë rrjeti të komunikimit në një sekondë.

Bar chart - diagram në formë të shiritave.

Bar code - paraqitje e shenjave alfanu-merike me ndihmën e vijave vertikale me gjatësi të ndryshme. Përdoret si mënyrë për shifrim universal të prodhimeve.

Bar code reader - lexues bar cod. Pajisje optike për lexim të shenjave bar cod.

BIOS (Basic Input Output System) - grup i programeve më të vogla detyra e të cilave është të shfaqë test rutinor kur kyçet kompjuteri, si dhe ta startojë sistemin operativ të kompjuterit.

BASIC - gjuhë programore e cila është e lehtë për mësim.

Batch - pako. Bashkësi e elementeve ose dokumeneteve të cilat përpunohen si tërësi.

Batch processing - përpunim paketor. Teknikë që përdor vetëm një inkuadrim të programit në memorjen kryesore për shkak të përpunimit të më tepër detyrave të veçanta njëra pas tjetrës.

Baud - bod. Kapacitet maksimal për transmetim të informacioneve në një kanal të komunikimit, i cili është njësi matëse e numrit të ndryshimeve të niveleve në sekondë.

Benchmark - krahasim. Program standard i cili shërben për përcaktimin e performansave të kompjuterëve të ndryshëm.

Beta version - version prove i softuerit para daljes së tij zyrtare në treg.

BIT ( Binary digiT) - shifra binare janë 0 dhe 1. Kompjuterët digjital procesojnë informacione në formë digjitale, ndërsa zbatojnë vetëm shifra të sistemit binar. Ato zakonisht paraqiten me tension prej 5 V për numrin 1, gjegjësisht 0 V për numrin O.

Binary file - skedar binar i cili përbëhet prej disa bitave, por i cili nuk është skedar tekstual. Zakonisht ato janë programe me fotografi.

Binary system - sistem binar. Sistem numërimi për shkruarje të numrave në kompjuter. Aty ka vetëm dy shifra 0 dhe 1.

Bps (Bits per second) - bit në sekondë. Masë për shpejtësinë e transmetimit të rrjetave kompjuterike

Blank - i zbrazët, i pashkruar. Shenjë që i përdoret për paraqitjen e vendit të zbrazët ndërmjet shenjave të shtypura.

Bold - shkronja me kontura më të trasha dhe më të errëta

Bookmark - reference e cila na drejton kah ndonjë dokument i caktuar hipertekstual i Internetit.

Boot - startimi i kompjuterit, gjatë së cilës fillon puna e sistemit operativ.

Boot block - pjesë e diskut ku gjendet softueri i cili i mundëson kompjuterit ta fillojë punën.

Boot disk - disk ose disketë prej së cilës startohet sistemi operativ.

Break - ndërpren. Sinjal special i cili e ndërpet punën e ndonjë programi. Shpesh fitohet me shtypje të tasteve Ctrl dhe C përnjëherë.

Browser - fletëkërkues. Program i cili është i dedikuar për shikimin e dokumenteve hipertekstuale të Internetit. Me ndihmën e tij shrytëzohet servisi më i dobishëm i Internetit WWW (W orld W ide W eb). Fletëkërkuesit më të njohur janë Microsoft Internet Explorer dhe Netscape Navigator.

Buffer - bafer. Vend në kujtesën kryesore të kompjuterit për ruajtje të përkohshme të të dhënave.

Bug - gabim, defekt. Gabim i paqëllimtë në program, për shkak të të cilit programi nuk punon si duhet. Në përkthimin më tekstual nënkupton bubë dhe mendohet se rrjedh prej ngjarjes kur mola është kapur për ndonjë relej të kompjuterëve të parë dhe e ka pamundësuar punën e tij.

Bullet - shenjë për renditje e cila përdoret në programet për përpunim të tekstit.

BBS (Bulletin Board System) - tabelë elektronike për shpallje. Shërbim telekomunikues përmes të të cilit konsumatorët komunikojnë, këmbejnë informata etj.

Bus - mbledhëse. E lidh pllakën amë të kompjuterit me procesorin, kujtesën, diskun dhe elementet tjera kompjuterike.

Byte - bajt. Tetë bita. Shpesh është numër binar tetëshifror i cili paraqet një shkronjë.

Cache - kesh. Pjesë e kujtesën e rezervuar për ruajtje të të dhënave që përdoren shpesh, te të cilat procesori ka qasje shumë më të shpejtë sesa në hard disk. Kujtesën kesh mund të gjendet në memorjen RAM ose në hard disk.

Cancel button - tast për shfuqizimin e funksionit të zgjedhur. Te numri më i madh i programeve tasti për shfuqizim aktivizohet me shtypjen e tastit Esc.

Case sensitive - dallimi i shkronjave të mëdha dhe të vogla. Me shpesh gjatë krahasimit të dy fjalëve apo teksteve.

CRT (cathode ray tube) - gypi katodik i ekranit.

CPU (C entral P rocessing U nit) - njësi qendrore e procesuimit. Zemër e kompju­terit personal. Udhëheq dhe drejton me të gjitha operacionet për përpunim të të dhënave.

Centronics port - portë e kompjuterit në të cilën shpesh lidhet shtypësi.

Chanel - kanal. Rrugë në të cilën transmetohet informacioni digjital në kompjuter.

Character - shenjë; karakter. Cilado shkronjë, shenjë e interpunksionit, ose ndonjë nga njëqind shenjat tjera që mund të vërehen në ekran, gjegjësisht të cilat mund të shtypen.

CPI (character per inch) - numër i shenjave në një inç. Njësi matëse për matjen e dendësisë së shkrimit. Shprehet me numër të shenjave në një inç.

Check box - kuti katrore për dialog e cila mund të jetë e kyçur ose e çkyçur, gjegjësisht të jetë e zgjedhur ose jo, ndonjë opcion në kornizën për dialog.

Checksum - shumë për kontroll. Shuma e numrave që përdoren për kontrollim të mbledhjes.

Click - klik. Shtypje dhe lëshim i tastit të minakut, pa mos e lëvizur.

Client - klient. Sistem i cili mund të punojë i pavarur, edhe pse në një masë edhe ky është i varur prej ndonjë sisitemi tjetër. Për kompjuterin që është i lidhur në rrjet kompjuterik shpesh thuhet se është klient.

Client-server network - rrjet i tipit klient-server.

Clip art - bashkësi e vizatimeve grafike dhe fotografive të shkruara në skedar të veçantë i cili është i arritshëm për përdorim të ndonjë aplikacioni, për shembull, për përpunim të tekstit ose të grafikës.

Clipboard - kohësisht, skladim i fshehur për tekst ose fotografi të cilat priten ose kopjohen.

Clock speed - shpejtësi e ores. Shpejtësia e punës së procesorit në kompjuter matet me megahercë (MHz) ose me gigahercë (GHz).Sa më e shpejtë është shpejtësia e procesorit, aq më tepër urdhëra mund të kryejë kompjuteri.

Clone - klon. Kompjuter i cili paraqet kopje të suksesshme të kompjuterit tjetër të (standardizuar). Më shpesh kjo u dedikohet atyre kompjuterëve të cilët janë kompatibil me kompjuterët e kompanisë IBM.

Cod - kod. Diçka që është shkruar me gjuhën kompjuterike, në letër ose në kompjuter.

Code page - faqe e koduar. Tabelë e cila tregon se cili karakter i përgjigjet shenjës në ekran dhe me shtypjen e tasterit a përfitohet e njëjta shenjë.

CGA (Color Graphics Adapter) -videokartelë e cila është më e vjetëruar.

COM port - portë seriale. Më shpesh në kompjuterët ekzistojnë dy porta seriale të shënuara si C0M1 dhe COM2.

Command interperter - program i cili i integron dhe i përpunon urdhërat e dhënë në kompjuter. Në sistemin operativ DOS është programi C0MAND.COM, ndërsa në WINDOWS është WIN.INI

COBOL (Common Business Orientated Language) - gjuhë progamore nga gjeneratat më të vjetra të cilat përdoren për aplikacione financiare.

Communication protocol - përmbledhje e programeve e cila mundëson transmetim dhe këmbim të të dhënave ndërmjet dy ose më tepër kompjuterëve.

CD (Compact Disc) - kompakt disk. Medium për memorim të të dhënave digjitale dhe audio. Në kompakt disk mund të vendoset muzikë prej 72 minutave ose të dhëna prej 650 MB.

CD ROM (Comapct Disc Read Only Memory) - njësi harduerike për leximin e kompakt disqeve. Me këtë njësi mund vetëm të lexojmë e jo edhe të shlyejmë ose të regjistrojmë të dhëna të reja.

COMPAQ (COMPAtibility Quality) - shenjë e prodhimeve cilësore të kompjuterëve desktop dhe laptop.

Compiler - kompajler; përkthyes. Program i cili i përkthen disa gjuhë të larta programesh në ndonjë gjuhë makinerike.

CompuServe - njëra ndër rrjetat më të mëdha të Internetit në botë. Klientëve të tyre ju ofron këmbim të skedarëve, të të dhënave, të postës elektronike etj.

CAD (Computer Aided Design) - shfrytëzim i kompjuterit për krijime të vizatimeve ose për projektime të ndonjë objekti ose sistemi. Programet më të njohura nga kjo sferë janë Auto Cad, Auto Sketch, Design CAD, Lab View etj.

CAM (Computer Aided Manifacture) - prodhim me ndihmën e kompjuterit.

CASE (Computer Aided Software Engineering) - vegël softuerike për programerët. Shfrytëzohen për planifikim, analizim si dhe projektim të dokumentacionit në softuerin kompjuterik.

Computer analyst - analitik kompjuteristik. Person i cili i definon problemet dhe saktësisht i pëcakton hapat për zgjidhjen e tyre me anë të kompjuterit.

Configuration - konfiguracion. Mënyrë e lidhshmërisë së kompjuterit me njësitë tjera periferike në një sistem të përbashkët.

Controller - vegël teknike e cila i mundëson veglës tjetër të komunikojë me kompjuterin.

Conversion - konverzion. Proces i transformimit të të dhënave (tekst, grafik) nga një format në tjetër.

Cooki file - skedar në të cilin ruhen skedarët e shfrytëzuar (cookies). Zakonisht gjendet në emërtuesin bashk me fletëkërkuesin (shembull në emërtuesin Internet Explorer).

Corel DRAW- Pako programore e dedikuar për vizatim dhe punim me fotografi.

Corrupted file - skedar i dëmtuar. Dëmtimi mund të jetë për shkak të ektorëve të diskut që nuk janë në rregull, prishjes fizike ose gabimeve të shkaktuara nga programi.

Crash - gjendje kur kompjuteri bie prej funksionimit të tij dhe më tutje nuk mund të përdoret. Pas kësaj kompjuteri zakonisht përseri startohet.

Current drive - disk me të cilin shfrytëzuesi punon momentalisht.

Cursor - kursori. Tregues i pozicionimit. Vijë vertikale e lëvizshme që dridhet dhe vezullon e që paraqitet në ekran si indikator vizuel e cila mund të dislokohet edhe vertikalisht edhe horizontalisht me anë të urdhërave prej tastierës.

Cyberphobia - kiberfobia. Frikë nga kompjuteri.

CRC (Cyclic Redundancy Check) - metodë e testimit për të dhënat dalëse nga disku për shkak të sigurisë prej gabimeve.

Data - të dhënat. Nocion i përgjithshëm për numrat, simbolet dhe madhësitë analoge të cilat shfrytëzohen si madhësi dalëse për përpunimin e kompjuterit.

Database - baza e të dhënave. Bashkësi e të dhënave të lidhura ndërmjet vete dhe të organizuara paraprakisht. Programet më të njohura për udhëheqjen e bazave të të dhënave janë: Oracle, MS SQL Server, Informix, Sybase etj.

Data security - mbrojtje e të dhënave nga ndërhyrjet e qëllimta ose të rastësishme nga njerëz jo të autorizuar.

Data type - tip i të dhënave. Mund të jenë: tekstuale, numerike, logjike, dhe të dhëna të datave.

Dead lock - ndërprerje; bllokim. Situatë kur ndonjë program nuk mund të realizohet në kompjuter, për shkak se e pret rastin që faktikisht kurrë nuk do të ndodh.

Debug - testim i programit të kompjuterit me korrigjim të gabimeve të paraqitura në te.

Default value - ndonjë vlerë që nënkuptohet. Vlerë që programi automatikisht e zgjedh po qe se shfrytëzuesi nuk jep ndonjë vlerë tjetër. Për shembull ngjyrat që i jep WIND0WS-i janë default vetëm po qe se shfrytëzuesi nuk i përdor.

Defragmentation - defragmentim. Proces i bashkangjitjes i të dhënave të një programi në disk, që të mund të shpejtohet puna e tij. Është e preferueshme që defragmenting të bëhet një herë në javë, për të shpejtuar punën e diskut.

Density - dendësi. Njësi matëse për numrin e të dhënave të cilat mund të shkruhen në ndonjë medium (disketë, shirit magnetik etj).

Decsending sort - renditje me radhitje të kundërt.

Desktop - sipërfaqja aktive e ekranit gjatë punës me Windows, e cila përmban dritare dhe ikona.

Desktop computer - kompjuter i cili pozicionohet horizontalisht në tavolinën punës.

DTP (Desktop Publishing) - Pako e softuerit me të cilën kompjuteri mund të përdoret për disenj të dokumenteve, duke përfshirë fotografi, tekst dhe kontroll të pamjes së dokumenteve dhe shtypjen e tyre.

Destination file - skedar që pranon.

Device - vegël, mjet, përbërje, njësi. Nocion i përgjithshëm i cili shfrytëzohet për të identifikuar ndonjë komponentë të kompjuterit (disk, tastaturë, minak, etj).

Device driver - softuer i cili i mundëson kompjuterit të komunikojë me njësitë periferike.

DAT (Digital Audio Tape) - shirit magnetik në të cilin memorizohen të dhënat me sasi shumë të mëdha.

DVD (Digital Video Disk) - teknologji e harduerit e cila mundëson shiqimin e filmave, spoteve muzikore etj.

DMA (Direct Memory Access) - proces i transmetimit të një sasie të madhe të të dhënave ndërmjet diskut dhe kujtesës punuese të kompjuterit.

DirectX - varg i programeve standarde për aplikacione të Microsfti-t, i dedikuar për lojra dhe aplikacione multimediale.

Disk controller - kartelë e cila e lidh kompjuterin me diskun; zakonisht gjendet në pjesën e poshtme të diskut.

Disk drive - njësi fizike e cila e pranon dhe e kthen diskun magnetik dhe mundëson lexim dhe shkrim të të dhënave.

DOS (Disk Operating System) - njëri ndër sistemet më të njohura operative i cili është shumë përfshirës dhe shfrytëzohet nga kompjuterët personal. I prodhuar nga kompania Microsft në vitin 1982.

Domain - grup i kompjuterëve emrat e të cilëve e ndajnë të njëjtën prapashtesë. Shembull: com (firmë komerciale), org (organizatë pa përfitim), gov (qeveri), edu (institucion arsimor), net (provajder i Internetit). Njësoj ekzistojnë edhe prapashtesa të cilat i identifikojnë shtetet p.sh. mk prapashtesë për Maqedoninë.

Dpi (dots per inch) - pika në inç. Njësi për matjen e rezolutës së shtypjes në shtypës. Rezoluta te shtypësit amë sillet rreth 300 dpi, ndërsa te shtypësit lezër arrin deri në 1200 dpi.

Double click - klikim; shtypje e dyfishtë. Klikim i shpejtë dhe lëshim i tastit të minakut dy here pa lëvizjen e minakut ndërmjet dy klikimeve.

Double precision - precizitet i dyfishtë. Teknikë me të cilën paraqiten numrat me gjatësi të dyfishuar.

Download - kopjim i ndonjë programi ose skedari prej ndonjë kompjuteri kryesor në kompjuterin personal.

Draft quality - kualitet i shtypit, i cili është i lexueshëm, por nuk duket aq mirë për përdorim që ai dokument të botohet në ndonjë revistë ose libër. Zakonisht shfrytëzohet për nxjerrjen e kopjeve që të shkojë në korrekturë.

Drag-and-drop - tërheqje dhe lëshim i tastit të minakut.

Drop-down meni - Lista e urdhërave të menysë së aktivizuar, të radhitura njëra pas tjetrës.

DLL (Dynamic Link Library) - grup e funksioneve të cilat shfrytëzohen gjatë programimit në Windows.

EPROM (E lectrically P rogrammable R ead O nly M emory) - çip memorizues përmbajtja e të cilit nuk mund të ndryshohet.

E-mail (electronic mail) - postë elektron­ike. Njëri nga shërbimet më të njohura të Internetit me të cilin porositë dërgohen prej një kompjuteri në kompjuter tjetër.

Embedded object - objekt i ndërvënë.

EMM386.EXE - program i cili mundëson vendosjen e drajverave dhe programeve në hapësirën e lartë të memories.

Emulator - emulator. Program cili i mundëson kompjuterit të zbatojë programe të shkruara për kompjuter tjetër.

Encryption - shifrim. Kodim i porosisë me çka nuk mundësohet hyrje e palejuar deri te ajo.

EOF (end of file) - fund i skedarit. Shenjë për fundin e skedarit, e cila shfrytëzohet si indikator se këtu kryhen të dhënat.

Ethernet - rrjet lokal kompjuterik i konstruktuar prej llojit të kabllove me mundësi të bartjes deri më 10 Mbit/sec.

Event - rast; paraqitje. Moment kur paraqitet ndryshimi specifik i ndonjë gjendjeje.

Exchange - këmbim i informatave ndërmjet dy lokacioneve.

Exchengeable disk - disk transmetues. Tip i diskut i cili montohet në shtëpizë të posaçme dhe është i transmetueshëm.

Executable file - program zbatues. Skedar i cili mund të aplikohet në kompjuter.

Expression - shprehje matematikore ose logjike e shkruar në gjuhën programore

EBCDIC (Extended Binary Decimal Interchange Code) - kod i cili i përdorë tetë shifra binare të krijuara nga IBM, ndërsa i paraqet shenjat (shkronjat, numrat etj.) nga kompjuteri i cili i proceson.

External modem - modem i jashtëm. Modem në kuti të veçantë, kabllo dhe mbushës i cili më së shpeshti aktivizohet në portën seriale të kompjuterit.

Extranet - intranet i cili u është lënë në disponim klientëve dhe blerësve të jashtëm me qëllim që t'i shohin të dhënat. Më shpesh ata janë të siguruara me shifra që të ruhet siguria e blerësve.

Fan ventilator - ventilator i cili mundëson cirkulimin e ajrit nëpërmjet pjesëve kompjuterike dhe e pamundëson nxehjen e tyre.

Fatal error - gabim në programin kom­pjuterik i cili e ndalon funksionimin e tij.

Fault tolerance - tolerim i gabimeve. Aftësi e ndonjë sisitemi që ta vazhdojë funksionimin normal edhe pse ekziston problem në harduer ose softuer.

Fax modem - faks modem. Modem i aftësuar të pranojë dhe të dërgojë fakse. Në këtë rast fakset janë elektronike.

Fiber optics - fije optike. Mundëson shpejtësi të madhe të bartjes së të dhënave në rrjetat kompjuterike.

File - skedar; fajll; datotekë. Pa marrë parasysh çfarë informate, të grumbulluar dhe të inçizuar nën një emër. Skedari mund të përmban tekst, grafikon, program etj.

FAT (File Allocation Table) - tabelë e cila shërben për renditjen e skedarëve e cila gjendet në fillim të diskut dhe përmban informata për ata pjesë të diskut të cilat shfrytëzohen, pjesë të diskut të cilat nuk shfrytëzohen dhe ato të cilat nuk mund të shfrytëzohen për shkak të dëmtimit të blloqeve në disk.

File control system - program i cili udhëheq me bartjen e të dhënave nga ciladoqoftë pajisje deri në ndonjë pajisje tjetër.

File locking - përmbyllje e skedarit. Ndalesë që më tepër se një shfrytëzues ta ndërrojë përmbajtjen e skedarit.

File protection - mbrojtje e skedarit. Komandë e kompjuterit e cila e ndalon shkruarjen dhe fshirjen e të dhënave në skedar, por e lejon leximin e tyre.

Firewall - sistem rrjetor për sigurim i cili ndihmon në ndërprerjen e hyrjes së paautorizuar në sistemin kompjuterik; thjesht ky është kompjuter i lidhur në Internet dhe me të cilin zhvillohet i gjith komunikimi në Internet.

Floppy disk - disk i butë, disketë

Footer - tekst i cili paraqitet në pjesën e poshtme në secilën faqe.

FF (Form Feed) - urdhër i cili shfrytëzohet i që ta lëviz letrën në printer në faqe të re. Zakonisht në tabelën kontrolluese të printerit gjendet një tast i cili mundëson kryerjen e funksionit përkatës.

FORTRAN (FORmula TRANslation) - gjuhë programore e krijuar në kompaninë IBM e cila shfrytëzohej për programimin e aplikacioneve tekniko shkencore.

Freeware - programe pa pagesë, por të mbrojtura me ligj për autorizim

FAQ (Frequently Asked Question) - pyetje ose lista me pyetje dhe përgjigje të cilat janë shumë të shpeshta dhe shumë shfrytëzues ballafaqohen me këto të dhëna. Këto lista janë shumë frytdhënëse për shkak të këmbimit të informatave.

GIGO (Garbage In, Garbage Out) - princip në të cilën po qe se hyjnë të dhëna jokor-rekte dhe jovalide në kompjuter, ai do të japë rezultate jokorrekte dhe të pakuptimta.

GUI (graphical user interface) - interfejs grafik i shfrytëzuar për sisteme opera­tive. Komunikimi ndërmjet shfrytëzuesit dhe programit zhviliohet me anë të shfrytëzimit të ikonave, dritareve dhe të ngjashme. Një shembull për një iterfejs të tillë që e shfrytëzojmë është Windows-i.

Guru - Njeri me kapacitet të lartë i cili dëshiron t'u ndihmojë të tjerëve në zgjedhjen e problemeve të tyre.

Hacker - haker. Person për të cilin kompjuteri është hobi. Sot shumë njerëz termin haker e identifikojnë me person i cili në mënyrë të paligjshme hy në kompjuter të huaj.

Halt - ndalesë. Ndalje e realizimit të operacioneve të renditura në programet kompjuterike.

Hand-held computer - kompjuter i vogël që mund të mbahet edhe në dorë.

Hang - rri varur. Mosfunksionim i kompjuterit. Kur kompjuteri rinë varur, i ekrani duket normal, por çfarëdo pune tjetër është e pamundur të futet në funksion.

Hard copy - rezultatet e shtypura në letër.

Hardware - hardueri, gjërat fizike apo të prekshme të kompjuterit.

Help - ndihmë. Funksion i cili është i pranishëm në shumë programe, i cili shërben si ndihmë e shfrytëzuesit për përdorimin e programit.

Hertz (Hz) - herc. Cikël në sekondë me të cilin matet shpejtësia e procesorit në kompjuter.

HEX (Hexadecimal) - Sisitem numëror në matematik, në të cilin si bazë e numërimit është numri 16. Për shfaqjen e numrave përdoren shifrat 0-9 dhe shkronjat A-F. Është shumë i qëlluar për përdorimin e kalkulimeve kompjuterike.

Hidden file - skedar i fshehur. Skedar i cili përmban atribute të cilat nuk lejojnë që emri i skedarit të kopjohet, të fshihet ose të shfletohet.

High tech - teknologji e lartë

Host computer - kompjuter kryesor me të cilin lidhen kompjuterët tjerë.

Hot key - tast ose kombinim i tasteve i cili zbaton instruksion të përcaktuar pa marrë parasysh se çka punon procesori në momentin e dhënë.

HTML (Hyper Text Markup Language) - format hipertekstual për punë me dokumente. Shërben për krijimin e dokumenteve WEB në internet.

Hub - hab. Paisje në të cilën kyçen kompjuterët të cilët janë të lidhur në rrjet.

Hyphenation - ndarje e fjalëve

Illegal - jolegal. Parametra hyrëse të cilët janë të papranuara, për shkak se nuk i përmbushin specifikacionet e vendosura në programe.

Image processing - përpunim i grafikonëve

Imaging - proces i shkrimit të grafikës në ndonjë medium, për shembull në shirit.

Implementation - implementim. Instalim i sitemit kompjuterik.

Infrared - teknologji e cila shfrytëzon ndriçimin për lidhjen të kompjuterëve pa kabëll.

Initialization - inicializim. Operacion për formatim të diskut ose disketës, si dhe përgatitje për shkruarjen dhe përdorimin e të dhënave.

Ink-jet printer - shtypës pështyes që hedh ngjyrën në letër.

Input data - të dhënat hyrëse.

Insert mod - rregull për futjen e të dhënave.

Install - instalim, futja fillestare e ndonjë programi në kompjuter.

Instruction - instruksion. Urdhër i destinuar për mikroprocesorin.

Integer - numër i plotë pa presje decimale

Line printer - shtypës i cili shtyp përnjëherë një rresht tekst.

Link- lidhje; lidhshmëri.

Load - mbushje, futje e programit në memorje.

LAN (Local Area Network) - rrjet lokal në kuadër të një hapësire ose ndërtese. Lidhje e dy ose më tepër kompjuterëve me kabllo me qëllim të këmbimit të informatave.

Local printer - shtypës i cili është i lidhur drejtpërdrejt me një stacion punues, i cili nuk është në disponim të shfrytëzuesve tjerë të rrjetit.

Login - Paraqitje në kompjuter. Në këtë rast kompjuteri kërkon nga shfrytëzuesi që të identifikohet me emrin dhe shifrën.

Logoff- çlajmërim. Largim nga puna me kompjuter.

Loop - cikël. Renditje të instruksioneve kompjuterike të cilat praktikohen me anë të përsëritjeve, gjersa nuk përmbushet ndonjë kusht.

Machine code - kod makine. Përmbledhje e instruksioneve kompjuterike në ndonjë kompjuter të posaçëm i cili niund ta kryejë urdhërin.

Macro - makro. Serial i urdhërave të cilat kryhen me shtypjen e një tasti ose me ndonjë urdhër. Në të shumtën e rasteve i shkruan vetë shfrytëzuesi për ta lehtësuar punën gjatë përsëritjeve të një morie urdhërash.

Mailbox - sandëku postar.

Main program - pjesë kryesore e pro­gramit e cila i kontrollon nënprogramet.

Mass storage - pajisje në të cilën mund të vendoset një numër i madh i të dhënave.

Medium - medium. Bartës i të dhënave, shpesh mendohet në disketë, CD-ROM dhe të ngjashme.

MMU (Memory Management Unit) - pajisje e cila udhëheq kujtesën.

Merge - bashkim, kombinim i dy ose më tepër skedarëve.

Message - porosi nga kompjuteri e cila informon për diçka.

MIDI file - skedarë me përshkrime muzikore.

MIPS (Million Instruction Per Second) -milion instuksione në sekondë. Njësi matëse për shpejtësinë me të cilën procesori i kryen instruksionet. Për shembull, procesori Pentium i cili punon në 100 MHz kryen 100 milionë instruksione në sekondë, pra 100 MIPS-a.

Millisecond (ms) - milisekondë. Kohë e barabartë me pjesën e njëmijtë të sekondës. Shfrytëzohet për shprehjen e shpejtësisë te hard disqet.

Mode - regjim i punës; mënyrë e punës. Njëra nga gjendjet alternative të punës së kompjuterit.

MODEM (MOdulator/DEModulator) - modem. Regullator i cili të dhënat e dërguara i shndërron në sinjal telefonik, të qëlluara për lidhje të drejtpërdrejtë telefonike.

Motherboard - pllaka amë e kompjuterit në të cilën janë të lidhura të gjitha elementet e harduerit.

Multimedia - kombinim i tekstit me fotografi dhe zë, videoanimacion.

MIME (Multipurpose Internet Mail Extensions) - standard për bashkangjitjen e skedarëve në porositë elektronike.

Multitasking - aftësi e sistemit operativ që njëkohësisht të ushtrojë më shumë programe.

Network - rrjet i kompjuterit.

NetWare - sistem operativ rrjetor i shpikur nga kompania Novell.

Network adapter - adapter i rrjetit. Kartelë e cila instalohet në kompjuter përmes të cilës ai lidhet në rrjet.

Network administrator - njeriu i cili e mbikëqyrë punën e rrjetit kompjuterik dhe që udhëheqë me të.

Network protocol - protokoll rrjetor. Bashkësi e standardeve kompjuterike në një rrjet.

Node - nyje, pika ngjitëse në rrjein kompjuterik

Non-interlaced - sa i përket disa monitorëve te të cilët topi elektronik pas një kohe e kalon ekranin pa mos lëshuar asnjë vijë.

Notebook computer - kompjuter i vogël me format sa një faqe e letrës.

Numeric keypad - tastierë numerike.

OLE (Object Linking and Embedding) -mënyrë e këmbimit të informatave ndërmjet dy skedarëve me aplikim të njëjtë ose të ndryshëm në Windows.

Off-line - i çkyçur

On-line - i kyçur

ODBC (Open Data Base Connectivity) - standard i cili mundëson hyrje në sisteme të ndryshme të bazave të të dhënave.

Operating System - sistem operativ. Softuer i cili është lidhje ndërmjet shfrytëzuesit dhe kompjuterit.

Optical cable - kabëll optik për lidhje rrjetore të kompjuterëve me të cilin arihet shpejtësi e madhe në përcjelljen e të dhënave.

OCR (Optical Character Recognition) - njohje e simboleve optike. Program i cili identifikon shenjat e shkruara dhe ato të shtypura dhe pastaj krijon skedar tekstual.

OEM (Original Equipment Manifacturer) - prodhues i komponenteve të ndryshëm, të cilët pastaj lidhen me klientin, e emri i tij figuron në kompjuter.

Overflow - tejkalim. Gjendje e cila paraqitet si rezultat i operacionit aritmetik; e tejkalon kapacitetin e kujtesës për ruajtjen e rezultatit.

Overload - ngarkim i tepërt. Ngarkim më i j madh sesa pajisja; mund ta mban atë për të cilën është konstruktuar.

Overstrike - nënvizim.

Overtype - shkrim përmbi tekst.

Overwrite - mbulim i informatës e cila më parë ka qenë në atë vend.

Page break - ndërprerje e faqes. Vend ku mbaron një faqe dhe fillon faqja tjetër.

Page layout - pamje e faqes

Ppm (pages per minute) - faqe në minute. Njësi matëse e shpejtësisë së shtypësit gjatë shtypjes.

Pagination - operacion automatik te programet për përpunimin e tekstit, i cili shërben për renditjen e tekstit nëpër faqe me numerimin e tyre.

Palmtop computer - kompjuter i vogël i cili mund të mbahet në një dorë.

PASCAL - Paskali. Gjuhë kompjuterike.

Password - Fjalë e fshehur e cila përdoret për hyrje në sistemin kompjuterik.

Patch - arnim. Ndryshim i kodit programor, i cili zakonisht bëhet pas mbarimit të softuerit me qëllim që të përmirësohen disa gabime.

Path name - emri i datotekës së bashku me rrugën me të cilën arihet deti tek ajo.

Pause - pauzë. Tast ose urdhër i cili përkohësisht e ndërpren punën e ndonjë programi.

Peer-to-peer - rrjet lokal ku çdo kompjuter i kyçur është i barabartë. Në rrjet nuk ekziston server.

Peripheral device - pajisje e harduerit e cila kyçet në kompjuter.

Permanent SWAP file - skedar i përhershëm në Windows me të cilin shtresohen të dhënat dhe instruksionet programore kur nuk mund të vendosen në kujtesën RAM.

PCMCIA (Personal Computer Memory Card International Association) - komitet i cili krijoj standarde për memorje me kapacitet më të madh e aplikuar te kompjuterët laptop.

PIXEL (Picture Element) - Element më i vogël i monitorit kompjuterik i cili mundë të kontroliohet. Sa më i madh të jetë numri i pikselave, aq më e mirë është rezoluta.

Pirate - person i cili merret me formën ilegale të kopjimit të softuerave.

Plasma display - teknologji e përdorur për konstruimin e ekranit te kompjuterët laptop.

Plotter - vizatues. Pajisje e cila shërben për vizatimin e rezultateve të përfituara nga kompjuteri.

Plug and play - kyçe dhe puno. Pajisje të cilat kompjuteri automatikisht i detekton dhe i instalon drajverat e nevojshëm në të.

Pointer - tregues. Fotografi e vogël në ekran, zakonisht në formë të shigjetës; lëvizjet e saja kontrollohen nëpërmjet minakut.

Port - portë; lidhje; hyrje.

Portability - përcjellshmëri. Cilësi e programave kompjuterike që të mund të adaptohen në lloj-lloj tipash të kompjuterëve.

Power supply - furnizues i rrymes te kompjuteri.

Print queue - pritje, rend për shtyp.

Print server - zakonisht njëri prej kompjuterëve në rrjet i cili dirigjon me të gjitha kërkesat për shtyp dhe me të gjithë shtypësit që janë të lidhura në rrjet.

Printer driver - softuer i cili i mundëson kompjuterit që të punojë me shtypësin.

Procedure - rradhitje e instruksioneve kompjuterike të cilat bashkarisht veprojnë për një nevojë dhe detyrë të caktuar.

Processing - përpunim i të dhënave.

Programming language - gjuhë programore me të cilën programeri e shkruan programin kompjuterik.

Prompt - shenjë për thirrje; shërben për shkruarjen e urdhërave.

Purge - shlyerje pas së cilës të dhënat e shlyera nuk mund të kthehen më.

Query - pyetje. Instruksion kompjuterik i cili i parashtron pyejte bazës së të dhënave.

Quit - ndalje. Urdhër me të cilën para kohe ndalet ekzekutimi i programit.

QWERTY - tastier në të cilën rreshti më i lartë i saj fillon me shkronjat Q, W, E, R, T, Y. Ekzistojnë edhe lloje tjera të tastierëve si per shembull QWERTZ.

Radio button - radio sustë. Mund të zgjedhim vetëm një sustë të këtij lloji në program.

RAM (Random Access Memory) - kujtesa kryesore kompjuterike në të cilën janë të vendosura të dhënat të cilat përpunohen.

Read-only - vetëm lexim. Të dhënat mund të lexohen, por jo edhe të ndryshohen.

ROM (Read Only Memory) - kujtesa e pashlyeshme nga e cila mund të lexohen të dhënat.

RTC (Real Time Clock) - Çip kompjuterik i cili ka funksion të orës që ta informojë kompjuterin për kohën e saktë, datën dhe vitin.

Reboot - përsëri startim të kompjuterit, zakonisht për shkak të rënies së sistemit.

Record - grup i të dhënave të cilat i takojnë një grupacioni. Për shembull, emri i ndonjërit, mbiemri, adresa dhe numri i telefonit.

Recover - kthim në gjendjen normale të punës pas paraqitjes së gabimit në sistem.

RAID (Redundant Array of Inexpensive Drives) - kombinim i më shumë disqeve me qëllim që të rritet siguria e të dhënave nga ndonjë humbje e paparashikuar.

Refresh rate - shpejtësi për freski. Numër maksimal i fotografive që mund të shfaqen në ndonjë monitor për një sekondë. Paraqitet me herc.

RDBMS (Relational Data Base Management System) - sistem për udhëheqjen e bazave të të dhënave.

Remote computer - kompjuter i larguar.

Remote control program - program me komandim prej së largu.

Repeat delay - koha e nevojshme që të shtypet një tast e që të paraqitet karakteri i cli përgatitet që të dale në ekran.

Reset button - sustë për resetim. Sustë në pjesën e përparme të shtëpizës së kompjuterit e cila shërben për vënien e sistemit në gjendjen fillestare të saj.

Resolution - qartësi e përshkruarjes në ekran apo në shtypës.

Response time - kohë për përgjigje nga ana e kompjuterit për ndonjë kërkesë përkatëse.

Restart - startim i përsëritur i kompjuterit.

Retreive - gjetje dhe ndarje në veçanti e ndonjë informate të përcaktuar.

Retry - orvatje e sërishme për të kryer ndonjë instruksion të programit.

Ring network - rrjet unazor.

RJ-45 - konektor i cili i ngjan lidhjes telefonike, por ka 8 tela në vend që të ketë 4.

Root directory - direktoriumi kryesor i një disku.

Router - udhërëfyes. Pajisje rrjetore e cila i dërgon të dhënat në rrjet duke e zgjedhur rrugën më të mirë.

Safe mode - gjendje në të cilën startohet Windows-i kur paraqitet ndonjë konflikt në harduer.

Save - shkrim i të dhënave në disk, ku nuk mund të humben pas mbylljes së kompjuterit.

Scanner - skener. Mjet i cili në mënyrë optike lexon ndonjë dokument dhe e shndërron në skedar grafiko-digjital.

Screen - ekran.

Scroll - lëvizje e tekstit lart-poshtë.

Search engine - program për kërkimin e të dhënave. Makina më të njohura për kërkim në internet janë: Yahoo, Altavista, Google etj.

Server - kompjuter në rrjet i cili disa nga resurset e veta i vë në disponim të ndonjë kompjuteri tjetër.

Session - koha në të cilën një shfrytëzues e kalon në rrjet.

Set up - një sistem të vihet në gjendje pune.

Shared file - skedar i përbashkët.

Shut down - kryerje e punës së një sistemi operativ të kompjuterit ose çkyçje e kompjuterit.

SMTP (Simple Mail Transfer Protocol) - protokoll i cili shfrytëzohet për udhëheqjen e këmbimit të postës elektronike ndërmjet dy kompjuterëve.

Slave - i nënshtruar. Kompjuter i cili është i kontrolluar nga një kompjuter tjetër.

Software - të gjitha programet të cilat mund të shfrytëzohen në një kompjuter.

Software development tool - vegla për zhvillimin e programeve.

Sort - renditje e të dhënave me radhitje të re.

Sound card - kartë për zërim.

Storage - kujtesë.

String - varg i shenjave.

SQL (Structured Query Language) - pako e programeve për udhëheqjen e bazave të të dhënave.

Switch - ndërprerës.

System software - softuer sistemor (p.sh. MS-DOS, Windows etj).

1) (ability) Kraft, die

2) (faculty) Fähigkeit, die; Vermögen, das (geh.); (talent) Begabung, die; Talent, das

3) (vigour, intensity) (of sun's rays) Kraft, die; (of sermon, performance) Eindringlichkeit, die; (solidity, physical strength) Kraft, die; (of a blow) Wucht, die

4) (authority) Macht, die, Herrschaft, die ( over über + Akk.)

5) (personal ascendancy)

6) (political or social ascendancy) Macht, die

7) (authorization) Vollmacht, die

8) (influential person) Autorität, die; (influential thing) Machtfaktor, der

9) (State) Macht, die

10) (coll.): (large amount) Menge, die (ugs.)

11) (Math.) Potenz, die

12) (mechanical, electrical) Kraft, die; (electric current) Strom, der; (of loudspeaker, engine, etc.) Leistung, die

13) (deity) Macht, die

* * *

1) ((an) ability: A witch has magic power; A cat has the power of seeing in the dark; He no longer has the power to walk.) die Kraft

2) (strength, force or energy: muscle power; water-power; ( also adjective) a power tool (=a tool operated by electricity etc. not by hand).) die Kraft; mit Elektrizität betrieben

3) (authority or control: political groups fighting for power; How much power does the Queen have?; I have him in my power at last) die Macht

4) (a right belonging to eg a person in authority: The police have the power of arrest.) die Befugnis

5) (a person with great authority or influence: He is quite a power in the town.) einflußreiche Persönlichkeit

6) (a strong and influential country: the Western powers.) die Macht

7) (the result obtained by multiplying a number by itself a given number of times: 2 × 2 × 2 or 2³ is the third power of 2, or 2 to the power of 3.) die Potenz

•

- academic.ru/117970/powered">powered

* * *

[ˈpaʊəʳ, AM -ɚ]

I. n

1. no pl (control) Macht f; (influence) Einfluss m

gay/black \power movement Schwulenbewegung f/schwarze Bürgerrechtsbewegung

to be in sb's \power völlig unter jds Einfluss stehen

to have sb in one's \power jdn in seiner Gewalt haben

to have \power over sb/sth (control) Macht über jdn/etw haben; (influence) Einfluss auf jdn/etw haben

he has a mysterious \power over her sie ist ihm auf eine rätselhafte Art verfallen

2. no pl (political control) Macht f

absolute \power absolute Macht

to come to \power an die Macht kommen

executive/legislative \power die exekutive/legislative Gewalt

to fall from \power die Macht abgeben müssen

to be in/out of \power an der Macht/nicht an der Macht sein

to restore sb to \power jdn wieder an die Macht bringen

to be returned to \power wieder [o erneut] an die Macht kommen

to seize \power die Macht ergreifen [o übernehmen

3. (nation) [Führungs]macht f

industrial/military \power Industriemacht/Militärmacht f

naval [or sea] \power Seemacht f

nuclear \power Atommacht f

the West's leading \powers die westlichen Führungsmächte

world \power Weltmacht f

4. (person, group) Macht f; (person also) treibende Kraft

▪ \powers pl (group) Kräfte pl

she is becoming an increasingly important \power in the company sie wird innerhalb des Unternehmens zunehmend wichtiger

Mother Teresa was a \power for good Mutter Teresa hat viel Gutes bewirkt

the \powers of darkness die Mächte pl der Finsternis

5. no pl (right) Berechtigung f, Befugnis f

it is [with]in my \power to order your arrest ich bin dazu berechtigt, Sie unter Arrest zu stellen

to have the \power of veto das Vetorecht haben

6. (authority)

▪ \powers pl Kompetenz[en] f[pl]

to act beyond one's \powers seine Kompetenzen überschreiten

to give sb full \powers to do sth jdn bevollmächtigen, etw zu tun

7. no pl (ability) Vermögen nt, Macht f

it is beyond my \power to... es steht nicht in meiner Macht,...

the doctors will soon have it within their \power to... die Ärzte werden bald in der Lage sein,...

\power of absorption Absorptionsvermögen nt

to do everything in one's \power alles in seiner Macht Stehende tun

to have the [or have it in one's] \power to do sth die Fähigkeit haben, etw zu tun, etw tun können

they have the \power to destroy us sie haben die Macht, uns zu zerstören

8. (skills)

▪ \powers pl Vermögen nt kein pl, Fähigkeiten pl

\powers of concentration Konzentrationsfähigkeit f

\powers of endurance Durchhaltevermögen nt

to be at the height [or peak] of one's \powers auf dem Höhepunkt seiner Leistungsfähigkeit sein

intellectual/mental \powers intellektuelle/geistige Fähigkeiten

\powers of observation Beobachtungsfähigkeit f

\powers of persuasion Überzeugungskraft f

9. no pl (strength) Kraft f, Stärke f; (of sea, wind, explosion) Gewalt f; (of nation, political party) Stärke f, Macht f

economic \power Wirtschaftsmacht f

explosive \power Sprengkraft f a. fig

military \power militärische Stärke

10. no pl (emotion) Intensität f; of words Macht f

a poet of immense \power eine Dichterin von unglaublicher Ausdruckskraft

11. no pl (electricity) Strom m, Elektrizität f

to cut off the \power den Strom abstellen

to disconnect the \power den Strom abschalten

hydroelectric \power Wasserkraft f

nuclear \power Atomenergie f

solar \power Solarenergie f, Sonnenenergie f

source of \power Energiequelle f, Energielieferant m

12. no pl (output) Leistung f, Kraft f

full \power ahead! volle Kraft voraus!

13. no pl (dioptres) Stärke f

what's the magnification \power of your binoculars? wie stark ist Ihr Fernglas?

14. no pl MATH Potenz f

\power of ten Zehnerpotenz f

two to the \power [of] four [or to the fourth \power] zwei hoch vier

three raised to the \power of six drei in die sechste Potenz erhoben

▶ the \powers that be die Mächtigen

it's up to the \powers that be to decide what... sollen die da oben doch entscheiden, was... fam

▶ to do sb a \power of good ( fam) jdm wirklich gut tun

▶ more \power to your elbow [or AM to you]! nur zu!, viel Erfolg!

▶ \power behind the throne graue Eminenz

II. n modifier

1. (electric) (source, supply) Strom-

\power failure [or loss] Stromausfall m

\power industry Energiewirtschaft f

\power output elektrische Leistung, Stromleistung f

\power switch [Strom]schalter m

2. (political) (block, game, structure) Macht-

\power politics Machtpolitik f

\power struggle Machtkampf m

\power vacuum Machtvakuum nt

III. vi

1. (speed)

▪ to \power somewhere irgendwohin sausen [o fam rasen

2. (work hard) sich akk mächtig ins Zeug legen fam

IV. vt

▪ to \power sth etw antreiben

diesel-\powered trucks Lkws mit Dieselantrieb

* * *

1. n

1) no pl (= physical strength) Kraft f; (= force of blow, explosion etc) Stärke f, Gewalt f, Wucht f; (fig of argument etc) Überzeugungskraft f

2) (= faculty, ability of hearing, imagination) Vermögen nt no pl

3) (= capacity, ability to help etc) Macht f

4) (no pl = sphere or strength of influence, authority) Macht f; (JUR, parental) Gewalt f; (usu pl = thing one has authority to do) Befugnis f

5) (= person or institution having authority) Autorität f, Machtfaktor m

6) (= nation) Macht f

7) (= source of energy nuclear, electric power etc) Energie f; (of water, steam) Energie f, Kraft f

8) (of engine, machine, loudspeakers, transmitter) Leistung f; (of microscope, lens, sun's rays, drug, chemical) Stärke f

9) (MATH) Potenz f

10) (inf

2. vt

3. vi

* * *

power [ˈpaʊə(r)]

A s

1. Kraft f, Stärke f, Macht f, Vermögen n:

it was out of ( oder not in) his power to do it es stand nicht in seiner Macht, es zu tun;

more power to your elbow! bes Br umg viel Erfolg!;

do all in one’s power alles tun, was in seiner Macht steht;

it is beyond my power es übersteigt meine Kraft

2. (auch physische) Kraft, Energie f

3. Wucht f, Gewalt f, Kraft f

4. meist pl

a) (hypnotische etc) Kräfte pl

b) (geistige) Fähigkeiten pl:

power to concentrate, power(s) of concentration Konzentrationsvermögen n, -fähigkeit f; → observation A 3, persuasion 2 Talent n

5. Macht f, Gewalt f, Autorität f, Herrschaft f ( alle:

over über akk):

the power of money die Macht des Geldes;

be in power an der Macht oder umg am Ruder sein;

be in sb’s power in jemandes Gewalt sein;

come into power an die Macht oder umg ans Ruder kommen, zur Macht gelangen;

have sb in one’s power jemanden in seiner Gewalt haben;

have (no) power over sb (keinen) Einfluss auf jemanden haben; → key¹ A 1

6. JUR (Handlungs-, Vertretungs)Vollmacht f, Befugnis f:

power of testation Testierfähigkeit f; → attorney b, full¹ A 11, go beyond

7. POL Gewalt f (als Staatsfunktion): → legislative A 1, separation 1, etc

8. POL (Macht)Befugnis f, (Amts)Gewalt f

9. POL Macht f, Staat m: → Great Powers

10. Machtfaktor m, einflussreiche Stelle oder Person:

the powers that be die maßgeblichen (Regierungs)Stellen;

power behind the throne graue Eminenz

11. höhere Macht:

the heavenly powers die himmlischen Mächte; → darkness 4

12. Powers pl REL Mächte pl (6. Ordnung der Engel)

13. umg Menge f:

a power of people;

it did him a power of good es hat ihm unwahrscheinlich gutgetan

14. MATH Potenz f:

power series Potenzreihe f;

raise to the third power in die dritte Potenz erheben

15. ELEK, PHYS Kraft f, Leistung f, Energie f:

power per unit surface ( oder area) Flächenleistung

16. ELEK (Stark)Strom m

17. RADIO, TV Sendestärke f

18. TECH

a) mechanische Kraft, Antriebskraft f

b) → horsepower 1:

a) mit laufendem Motor,

b) (mit) Vollgas;

power off mit abgestelltem Motor, im Leerlauf;

under one’s own power mit eigener Kraft, fig a. unter eigener Regie

19. OPT Vergrößerungskraft f, (Brenn)Stärke f (einer Linse)

B v/t TECH mit (mechanischer etc) Kraft betreiben, antreiben, (mit Motor) ausrüsten: → rocket-powered

C v/i TECH mit Motorkraft fahren

p. abk

1. page S.

2. part T.

3. LING participle Part.

4. past

5. Br penny, pence

6. per

7. post, after

8. power

P abk

1. parking

2. (Schach) pawn

3. PHYS power;

4. PHYS pressure

pr abk

1. pair

2. paper

3. power

* * *

1) (ability) Kraft, die

2) (faculty) Fähigkeit, die; Vermögen, das (geh.); (talent) Begabung, die; Talent, das

3) (vigour, intensity) (of sun's rays) Kraft, die; (of sermon, performance) Eindringlichkeit, die; (solidity, physical strength) Kraft, die; (of a blow) Wucht, die

4) (authority) Macht, die, Herrschaft, die ( over über + Akk.)

5) (personal ascendancy)

6) (political or social ascendancy) Macht, die

7) (authorization) Vollmacht, die

8) (influential person) Autorität, die; (influential thing) Machtfaktor, der

9) (State) Macht, die

10) (coll.): (large amount) Menge, die (ugs.)

11) (Math.) Potenz, die

12) (mechanical, electrical) Kraft, die; (electric current) Strom, der; (of loudspeaker, engine, etc.) Leistung, die

13) (deity) Macht, die

* * *

Macht ¨-e (über) f. (exponent, Mathematics) n.

Potenz (n-te von x)

Einfluss -¨e m.

Energie -n f.

Herrschaft f.

Kraft ¨-e f.

Leistung -en f.

Potenz -en f.

Strom ¨-e m.

Vermögen - n.

[këm'pju:të:] n 1. makinë llogaritëse; kompjuter, ordinator. 2. llogaritës, njehsues (person)

- Kompjuteri është pajisje elektronike shumë e ndërlikuar që shërben për regjistrimin, transmetimin dhe përpunimin e informatave që mund të manifestohen si llogaritje, udhëheqje të proceseve, përpunim i tekstit, të dhënave të ndryshme si dhe për përdorime më të përgjithëshme. Kompjuteri, marrë në kuptimin e gjerë, përbëhet prej dy komponentëve të quajtura: harduer ( hardware - pjesë fizike e tij) dhe softuer ( software - programet dhe udhëzimet për punë). Me fjalë tjera, softueri është pjesa programore e hardueri pjesa mekanika e kompjuterit.

● Hardueri përmban komponentet fizike të kompjuterit siç janë: tastiera ( Keyboard), monitori, shtypësi ( Printer), miu ( Mouse), disku i ngurtë ( Hard Disk), njësia e diskut, disketa ( Floppy Disk), njësia e disketës, CD-ROM-i ( CD ROM), njësia e CD-ROM-it, vizatuesi, modemi, lexuesi ( Scanner), kamera digjitale etj.

● Softueri përmbanë programet dhe të dhënat të cilat e udhëzojnë kompjuterin në punën e tij, literatura, dokumentacioni dhe udhëzimet në lidhje me kompjuterin. Hardueri mund të krahasohet me gramafonin e disqet, ndërsa softueri me muzikën e inçizuar në disqe.)

Zhvillimi historik i kompjuterit

- Njeriu gjithmon ka tentuar të zgjidhë edhe problemet monotone, të vështira dhe të papërshtatshme. Gjatë zgjidhjeve të këtyre problemeve ka hasur në punë të vështira fizike, prandaj, çdo here ka tentuar që të liroj veten nga këta punë duke menduar makina të lloj-llojshme. Një makinë e këtyllë për lehtësimin e llogaritjeve aritmetike është makina e quajtur Abacus për të cilën dihet se është në përdorim prej para 5000 vjetëve. Kjo makinë i ngjanë numratores së sotme të cilën e përdorin nxënësit në klasë të pare dhe njihet si zanafilla e kompjuterëve të sotëm. Prej kohës së zbulimit të Abacusit e deri në shekullin 17 historia e zhvillimit të kompjuterëve nuk posedon të dhëna për ndonjë lëvizje në rrugën e zhvillimit të kompjuterëve.

- Gjatë shekullit 17, respektivisht në vitin 1614 matematikani skocez J. Napier zbulon logaritmet dhe në vtin 1622 W. Oughtred ndërton kompjuterin (makinën) logaritmik cirkular për llogaritjen e logaritmeve.

- Në vitin 1649 Blaise Pascal ndërton makinën mekanike për kryerjen e operacioneve aritmetike. Makina e Pascalit është e ndërtuar prej disa dhëmbëzorëve të cilët në lëvizje vendohen mekanikisht (me dorë). Ideja e konstruktimit të një makine-kalkulatori (kalkulator quhet makina e cila kryen operacionet aritmetike) ka qenë lehtësimi i punës së të atit të tij i cili ka qenë puntor i tatimeve (mbledhës i tatimeve) dhe ka patur nevojë për shumë llogaritje.

- Në vitin 1672 G.W. Laibniz në Pariz projekton kalkulatorin mekanik më të përsosur nga dy të parët i cili me sukse do t'i kryej katër operacionet elementare aritmetike. Kufizimi në realizimin konkret të këtij kalkulatori ka qenë teknologjia e dobët e asaj kohe prandaj ky projekt ka ngelur i pa realizuar. Është interesant të përmendet se Laibnitz ka qenë pioneri i parë në hulumtimin e sistemit binar i cili përdoret në ndërtimin e kompjuterëve të sotëm. Gjatë 150

viteve në vazhdim të gjithë tentimet për zhvillimin e kalkulatorëve kanë qenë të inspiruar nga kalkulatori i Laibnitzit.

- Në vitin 1822 Anglezi Charles Babbage paraqet projekt të një kalkulatori krejtësisht të ndryshëm i dedikuar për llogaritjen e tabelave për funksione të caktuara. Projekti i këtillë do të finansoheshe nga qeveria Angleze e asaj kohe dhe do të përdoreshe për llogaritjen e tabelave për navigacionin detar. Për shkak të kompleksitetit dhe kushteve financiare e teknologjike ky projekt nuk u krye, në vitin 1842 definitivisht projekti u ndërpre. Makinën e këtillë Babbage e quajti makina diferenciale. Projektin e makinës diferenciale me sukse e realizuan Suedezët në vitin 1854 nën udhëheqen e P. G. Scheutza (duke i zbatuar sqarimet dhe vërejtjet e dhëna nga Babbage në 7000 faqe të shkruara) dhe makina e fituar nën pogon mekanik me sukse i llogariti tabelat (për 80 orë ka logarit 10000 logaritme).

- Në vitin 1835 Babbage erdhi në idenë e konstruktimit të një makine programabile me funksionet që i kanë kompjuterët e tanishëm (me njësinë aritmetike-logjike, memorjen, etj.). Makinën e këtillë e quajti makina analitike. Për shkak të krizave finaciare dhe të vështirësive teknologjike kjo makinë ngeli vetëm në fazën e projektimit në letër por dha një inpuls të fuqishëm në zhvillimin e kompjuterëve të mëtutjeshëm.

- Koha moderne fillon me përdorimin e energjisë elektrike në makinat për llogaritje. Në vitin 1884 emigranti gjerman në Amerikë Herman Holerith patenton makinën e pare elektrike e cila do të mund të rendit (sortoj) kartelat e shpuara me të dhënat për banorët e Amerikës. Makina e Holerithit në lëvizje vendoheshte me ndihmën e baterive. Qëllimi i kësaj makine ishte renditja e kartelave me të dhënat e banorëve të Amerikës të regjistruar në vitin 1890. Holerithi ishte inzhenier dhe punonte në institutin e statistikës, problem në atë kohë ishte përpunimi statistikor i të dhënave. Kështu regjistrimi statistikor në teren zgjatë disa muaj ndërsa përpunimi zgjate disa vjetë por bile edhe dhjetra vjetë dhe kur të dhënat përpunoheshin rezultatet e fituara ishin të vjetëruara (sepse regjistrimi statistikor zakonisht bëhet çdo 10 vjetë). Qeveria e asaj kohe shpall konkurs për përpunimin automatik të të dhënave me qëllim të përshpejtimit të përpunimit. Holerithi pasi punonte në institutin ku bëheshte përpunimi i të dhënave të këtylla, e njihte problemin dhe për këtë qëllim patentoi makinën e tij. Kështu me ndihmën e 56 makinave të Holerithit u aritë që të dhënat statistikore për popullsinë e Amerikës të përpunohen vetëm për gjashtë javë (në atë regjistrim Amerika doli me 62 622 250 banorë).

- Pas këtij suksesi Holerithi themeloi kompaninë për prodhimin dhe huazimin e këtyre makinave (makina quheshe Tabulating Machine) me emrin Tabulating Machine Company e cila në vitin 1924 u bashkua me disa kompani të tjera dhe ndëroi emrin në IBM (International Business Machines), e njohur edhe sot.

- Në vitin 1936 gjermani K. Zuse në Berlin arrinë të konstruktoj kalkulatorin programabil i cili do të mund të zgjidhë barazimet lineare. Zuse ariti të konstruktoj makinën e pare e cila shfrytëzonte sistemin binar, këtë makinë e konstriktoi në katër modele të njëpasnjëshëm Z1, Z2, Z3 dhe Z4, por modeli Z4 ngeli vetëm si ide interesante.

- Me fillimin e luftës së dytë botërore interesimi për makina llogaritëse (kompjuterë) u zvoglua dhe gjithnjë mendohej në përmirësimin e armatimit. Mirëpo për prodhimin e armëve të reja artilerike nevoitej një hulumtin më i thellë dhe llogaritje të vështira, për hulumtime dhe llogaritje të thella nevoiteshe kohë e cila mungonte. Në vitin 1942 Fakulteti Moore School of Electrical Engineering nga Universiteti i Pensilvanisë bashkë me institutin Ballistic Research Laboratory nga armata Amerikane filloi hulumtimet për një makinë-kompjuter i cili do t'u lehtësonte punën puntorëve në industrinë ushtarake për prodhimin e armatimit artilerik respektivisht do të llogaritë tabelat balistike. Projekti deri në 1943 ishte në fshehtësi. Në vitin 1943 filloi ndërtimin nën udhëheqjen e udhëheqësve të projektit John W. Mauchly dhe J. Presper Eckert. Kompjuteri i menduar u quajt ENIAC (Electronic Numerical Integrator and Computer) dhe në përdorim u lëshua më 15 Shkurt 1946. Kompjuteri ENIAC meret si kompjuteri i parë i formës dhe me funksionet e kompjuterëve të sotëm. Me konstruktimin e ENIAC-ut fillon edhe gjenerata e parë e zhvillimit të kompjuterëve. Vlenë të përmendet se idenë për ndërtimin e kompjuterit të këtillë (në vitin 1930) e dha matematicienti John V. Atanasoff i cili në atë kohë punonte me kompjuterët analog për zgjidhjen e barazimeve lineare në lëminë e kërkimeve operacionale si dhe matematikani i shekullit 20 John von Neuman i cili ariti që teoretikisht ta përpunojë idenë dhe të bëjë sistematizimin e idesë.

- Kompjuteri ENIAC përmbante afër 18000 llëmba elektronike, peshonte afër 30 tonë, zënte sipërfaqe prej 150 m2.

- Kompjuterët e prodhuar prej vitit 1946 deri 1953 (kompjuterët EDVAC, ILLIAC, MANIAC etj.), njihen si gjenerata e parë dhe karakterizohen me llëmbat elektronike.

- Me zbulimin e tranzistorit fillon gjenerata e dytë, kjo gjenerat zgjat prej vitit 1953 deri 1964. Tek kompjuterët e gjeneratës së dytë fillon zbatimi i gjuhëve të larta programore (Fortran-i paraqitet në vitin 1957, Algol në vitin 1961, etj.)

- Gjenerata e tretë e kompjuterëve fillon në vitin 1964 dhe vazhdon deri në vitin 1971, kompjuterat e konstruktuar në këtë periudhë karakterisohen me qarqet e integruara-çipat.

- Gjenerata e katër e kompjuterëve fillon në vitin 1971, kompjuterët e kësaj gjenerate karakterizohen me qarqet integrale të dendësisë së madhe LSI dhe VLSI (V-very). Gjenerata e katër e kompjuterëve ende është e hapur, PC kompjuterët e sotëm i takojnë gjeneratës së katër.

- Për dallim nga katër gjeneratat e para kompjuterët e të cilave bëjnë përpunimin e të dhënave, kompjuterët e gjeneratës pestë e cila fillon në vitin 1981 bëjnë përpunimin e njohurive. Në këtë gjeneratë bien makinat e quajtura Robot.

- Kompjuterët e gjeneratës së gjashtë (njëherit gjenerata e fundit e kompjuterëve) e cila fillon në vitin 1986 merren me përpunimin e inteligjencës. Kompjuterët e kësaj gjenerate quhen Neurocomputers (Kompjuterët neural, Kompjuterët biologjik) të cilët në punën e tyre tentojnë të imitojnë trurin dhe sistemin nervorë të njeriut. Këta kompjuterë në fillim të jetës mësojnë (me metoda speciale eksperimentale) dhe pastaj janë në gjendje të veprojnë pa prezencën dhe ndikimin e njeriut.

PJESA PROGRAMORE E KOMPJUTERIT-SOFTUERI

Sistemi operativ

- Programet, asemblerët dhe kompajlerët ekzekutohen në kompjuter, në praninë e një mjedisi të caktuar programues. Këtë mjedis programues e përcakton sistemi operativ. Sistemi operativ është një grumbull i programeve i cili manipulon me resurset dhe shërbimet e sistemit kompjuterik (harduerit), siç janë memoria qëndrore, njësitë hyrëse-dalëse, etj. Pra sistemi operativ e komandon (manipulon) me hardverin e sistemit kompjuterik. Programi, në mënyrë implicite apo eksplicite, vetëm përmes direktivave të sistemit operativ mund t'i shfrytëzojë resurset dhe shërbimet e sistemit kompjuterik. Pra programi e urdhëron apo kërkon nga sistemi operativ shfrytëzimin e resurseve kompjuterike.

- Nga kjo që u tha më sipër shihet se programet të cilat i shkruajmë (programeve aplikative) në gjuhët larta programuese, nuk e komandojnë harduerin, por i dërgojnë komanda sistemit operativ, i cili më pastaj manipulon me harduer për të arritur te rezultatet e dëshiruara. Kjo do të thotë se sistemi operativ është një lloj ndërmjetësuesi (interfejs) në mes të programeve aplikative dhe harduerit kompjuterik.

- Roli kryesor i sistemit operativ është të shërbej si ndërmjetësues në mes të shfrytëzuesit dhe hardverit kompjuterik, dhe në mes të programeve aplikative dhe hardverit kompjuterik.

- Ekzistojnë sisteme të ndryshme operative, mirëpo më të njohurat në PC janë MS-DOS dhe MS WINDOWS 95.

- MS-DOS ( MicroSoft Disk Operating System), që do të thotë sistemi operativ i diskut i majkrosoftit. Nga këndi i vështrimit të programerit MS-DOS është sistem operativ hierarkial, që përmbanë tri nivele (shtresa), të cilat e ndajnë shfrytëzuesin dhe programet aplikative prej hardverit kompjuterik. Këto shtresa janë BIOS ( Basic Input-Output System që do të thotë sistemi themelor për hyrje-dalje), kerneli i DOS-it, dhe interpretuesi i komandave. Shtresa më e ulët është BIOS-i. BIOS-i kryesisht manipulon me këto njësi hardverike:

● Konzolla (tastatiera dhe ekrani);

● Printed i përgjithshëm;

● Portet serike;

● Orën e taktit të kompjuterit;

● Diskun startues.

- Kerneli i DOS-it, përveq tjerash, ofron shërbimet për:

● Manipulimin e folderëve dhe fajllave;

● Manipulimin e memories qëndrore;

● Kohën dhe datën;

● Menagjmentin e programeve aplikative.

- Interpretuesi i komandave ka për detyrë që të ekzekutojë komandat të cilat ia jep shfrytëzuesi, duke kyçur edhe leximin dhe ekzekutimin e programeve aplikative.

- Edhe pse Windows është paraqitur në mes të viteve 1980, nuk pati ndonjë sukses të madh në treg. Mirëpo me lansimin e verzionit Windows 3.0 më 1990, e sidomos me Windows 3.1 një vit më vonë e gjithë kjo ndryshoi, dhe tani Windows është produkt softverik i dyti më i shituri i të gjitha kohrave, pas MS DOS-it (e sidomos me lajmërimin e Windows 95/98).

Windows punon se bashku me DOS-in por sillet si sistem operativ në vehte. Duke i shtuar nivel softverik mbi DOS, Windows-i i shton zgjerime grafike DOS-it.

- Popullariteti i Windows-it i ka shtyer shumë programerë dhe shtëpi softverike botuese që të zhvillojnë aplikacione të cilat janë vetëm për Windows. Të gjitha këto aplikacione kanë një pamje të përgjithshme të ngjashme. Nëse dini të drejtoni një strukturë të menysë në një aplikacion të Windows-it atëherë dini të bëni të njejtën gjë edhe në aplikacionet tjera.

- Përparësitë kryesore të Windows-it janë:

● Platformë multitasking, në të cilën shumë aplikacione mund të ekzekutohen në të njejtën kohë.

● Pamje gjenerale e ngjashme e të gjitha aplikacioneve të shkruara për Windows.

● Mjedis grafik, i cili manipulohet me ndihmën e miut (apo tastierës).

● Mundësia e shkëmbimit të informatave - duke përfshirë fotografi, dokumente, etj. ndërmjet aplikacioneve të ndryshme.

● Një numër të veglave ndihmëse, duke përfshirë editor të tekstit, program per vizatim, kalkulator, program komunikues për modem, etj.

• computer dating [këm'pju:të:deiting] n. takim (dy personash) me ndihmën e sistemit informatik telefonik

• computerese [këmpju:të'ri:z] n. gj.fol. zhargon i / gjuhë e informatikës

● computer game [këm'pju:të:geim] n. lojë elektronike, lojë me kompjuter

● computer aided design, computer assisted design [këm'pju:të: eidid di'zain/ ë'sistid] n. vizatim teknik me kompjuter

● computerist [këm'pju:tërist] n. amer. informatikan

● computerization [këmpju:tërai'zeishën] n 1. trajtim elektronik, kompjuterizim; automatizim. 2. hedhje (të dhënash etj) në kompjuter

● computerize [këm'pju:tëraiz] vt 1. informatizoj, kompjuterizoj; përpunoj në kompjuter. 2. hedh në kompjuter

● computer language [këm'pju:'længwixh] n. gjuhë programimi

● computer literate [këm'pju:'litërit] adj. që ka njohuri në informatikë, që njeh kompjuterin

● computer operator [këm'pju:'opëreitë:(r)] n. kompjuterist, person që punon në/me kompjuter

● computer programmer [këm'pju:'prëugræmë:(r)] n. kmp. programist

● computer science [këm'pju:'saiëns]n. informatikë

● computer studies [këm'pju:'stadis] n. informatikë

● computing [këm'pju:ting] n. ( computer science) informatikë

* * *

kompjuter

1) (flagrant) grob [Fahrlässigkeit, Fehler, Irrtum]; übel [Laster, Beleidigung]; schreiend [Ungerechtigkeit]

2) (obese) fett (abwertend)

3) (coarse, rude) ordinär (abwertend)

4) (total) Brutto-

5) (dull, not delicate) grob [Person, Geschmack]

* * *

1) (very bad: gross errors/indecency.) grob

2) (vulgar: gross behaviour/language.) grob

3) (too fat: a large, gross woman.) feist

4) (total: The gross weight of a parcel is the total weight of the contents, the box, the wrapping etc.) Gesamt-...

- academic.ru/32554/grossly">grossly

* * *

<pl - or -es>

[grəʊs, AM groʊs]

n ( dated: a group of 144) Gros nt

by the \gross en gros

[grəʊs, AM groʊs]

I. adj

1. also LAW ( form: unacceptable) grob

this child has suffered \gross neglect dieses Kind ist grob vernachlässigt worden

I am the victim of \gross injustice ich bin das Opfer einer großen Ungerechtigkeit

\gross error grober Fehler

\gross negligence grobe Fahrlässigkeit

2. (before deductions) amount, income, pay, profit Brutto-

\gross amount paid out Bruttoauszahlung f

\gross output Bruttoproduktionswert m

\gross pay Bruttozahlung f

\gross receipts Bruttoeinnahmen pl

\gross return Bruttorendite f

\gross value Bruttowert m

3. (very fat) fett; (big and ugly) abstoßend, unansehnlich

4. (offensive) derb, grob; (revolting) ekelhaft

5. (overall)

\gross weight Bruttogewicht nt, Gesamtgewicht nt, Rohgewicht nt

II. vt FIN

▪ to \gross sth etw brutto einnehmen [o verdienen]

last year I \grossed $52,000 letztes Jahr habe ich 52.000 Dollar brutto verdient

* * *

n no pl

1. adj (+er)

1) (= serious) mismanagement, exaggeration, simplification, error, insult grob; inequality, violation krass; injustice schreiend

2) (= fat) fett

3) (inf) person, remarks, jokes (= disgusting) abstoßend; (= tasteless) ordinär

4) (= total) Gesamt-; (= before deductions) Brutto-

2. adv

3. vt

4. n

* * *

gross [ɡrəʊs]

A adj (adv → grossly)

1. brutto, Brutto…, gesamt, Gesamt…, Roh…:

gross amount Bruttobetrag m;

gross average SCHIFF große Havarie;

gross domestic product Bruttoinlandsprodukt n;

gross margin Bruttogewinnspanne f;

gross national income Bruttovolkseinkommen n;

gross national product Bruttosozialprodukt n;

gross profit(s pl) Brutto-, Rohgewinn m;

gross sum Gesamtsumme f;

gross weight Bruttogewicht n; → ton¹

2. schwer, grob (Irrtum etc), SPORT krass (Fehlentscheidung):

gross breach of duty JUR schwere Pflichtverletzung;

a gross exaggeration eine starke oder maßlose Übertreibung;

a gross injustice eine schreiende Ungerechtigkeit;

gross negligence JUR grobe Fahrlässigkeit

3. a) unfein, derb, grob, roh

b) unanständig, anstößig

4. fig schwerfällig

5. dick, feist, plump, schwer

6. üppig, stark, dicht (Vegetation)

7. grob(körnig) (Pulver etc)

B s

1. (das) Ganze, (die) Masse:

in gross JUR an der Person haftend;

in (the) gross im Ganzen, in Bausch und Bogen

2. pl gross Gros n (12 Dutzend):

by the gross grosweise

C v/t brutto verdienen oder einnehmen oder (FILM etc) einspielen:

his income grosses £10,000 a year er verdient 10 000 Pfund brutto im Jahr

gr. abk

1. grade

2. grain ( grains pl) (Gewichtseinheit)

3. gross Brutto…

* * *

1) (flagrant) grob [Fahrlässigkeit, Fehler, Irrtum]; übel [Laster, Beleidigung]; schreiend [Ungerechtigkeit]

2) (obese) fett (abwertend)

3) (coarse, rude) ordinär (abwertend)

4) (total) Brutto-

5) (dull, not delicate) grob [Person, Geschmack]

* * *

dick adj. n.

Brutto n.

1 basso: a low fence, uno steccato basso; low hills, colline basse; low prices, prezzi bassi; (autom.) low speed, marcia bassa; a low figure, una cifra bassa; una piccola cifra; to have a low forehead, avere la fronte bassa; low pay, retribuzione bassa; low temperature, temperatura bassa; to speak in a low voice, parlare a bassa voce; The sun was low, il sole era basso all'orizzonte

2 basso; di bassa condizione; abietto; volgare; triviale; umile; meschino; brutto: low conduct, comportamento abietto; low conversation, conversazione triviale; low tastes, gusti volgari; a low fellow, un uomo volgare; a person of low birth, una persona di umili natali; low humour, umorismo volgare; a low trick, un brutto scherzo; un tiro mancino

3 profondo; basso: a low bow, un profondo inchino; a low neckline, una scollatura profonda

4 lieve; leggero: a low fever, una lieve febbre; una febbriciattola; a low diet, una dieta leggera

5 scarso; inadeguato; insufficiente; scadente: a person of low intelligence, una persona di scarsa intelligenza; a low salary, uno stipendio inadeguato; low-quality goods, merci di qualità scadente

6 negativo; cattivo; brutto; poco buono: He is in a low state of mind, è in un brutto stato d'animo; I have a low opinion of his abilities, ho un'opinione poco buona delle sue capacità

7 depresso; giù di corda (fam.): I'm feeling low today, oggi sono giù di corda

8 (med.) debole; fiacco: low pulse, polso debole

9 (mus.) basso; grave: low note, nota bassa

10 (comm.) assai scarso; quasi esaurito: Our stocks are low, le nostre scorte sono quasi esaurite

11 ( di un fiume) in secca

12 (elettr.: di una batteria) scarica; a terra: The battery must be low, la batteria deve essere scarica

13 ( di luce) basso; debole; fioco: low lighting, illuminazione bassa

14 ( sport) basso; radente; rasoterra; a mezza altezza: a low cross, un cross rasoterra; ( boxe, lotta) low guard, guardia bassa

15 ( boxe: di colpo) basso; sotto la cintura

16 (nei composti) a basso contenuto (o tenore) di: low-tar cigarettes, sigarette a basso contenuto di catrame (o di condensato)

● (aeron., mil.) low-altitude bombing, bombardamento a bassa quota □ (autom.) low beam, luce anabbagliante □ (autom.) low-beam headlights, (fari) anabbaglianti; luci d'incrocio; mezze luci (fam.) □ low-bred, maleducato; volgare; rozzo □ (spec. cinem.) low-budget, low-budget; a budget ridotto □ low-cal, a basso contenuto calorico □ (relig.) low celebration, messa bassa □ Low Church, «Chiesa Bassa» ( la corrente più rigorosamente protestante della Chiesa anglicana) □ (comm.) low-class goods, merce di qualità inferiore □ low comedy, commedia popolare; farsa □ ( genetica, leg.) low copy number (LCN), LCN ( tecnica di sequenziamento per quantità minime di DNA) □ (fin.) low-cost money, denaro a buon mercato □ the Low Countries, (geogr.) il Belgio, l'Olanda e il Lussemburgo; (stor.) i Paesi Bassi □ ( di abito) low-cut, scollato □ (fam.) low-down, abietto; disonesto; meschino; vile □ ( slang) the low-down, le informazioni segrete; la verità; i fatti come stanno □ a low dress, un vestito molto scollato □ low-end, dozzinale; scadente; che costa poco □ ( di alimento) low-fat, a basso contenuto lipidico, povero di grassi □ low flying, che vola a bassa quota □ (elettr., elettron., ecc.) low-frequency, a bassa frequenza □ (elettr.) low-frequency antenna, antenna per bassa frequenza □ (autom., mecc.) low gear, marcia bassa; prima (o seconda) velocità; (fig.) velocità ridotta: ( USA) «Trucks use low gear» ( cartello), «autocarri in seconda» (o «a passo d'uomo») □ (ling.) Low German, basso tedesco □ low-grade, a basso tenore; di qualità inferiore: low-grade coal, carbone di qualità inferiore □ (spec. econ.) low-hanging fruit, obiettivo facile da raggiungere □ ( cucina) low heat, fiamma bassa ( di un fornello, ecc.) □ ( slang Austral.) low-heel, battona; passeggiatrice; peripatetica □ low heels, tacchi bassi □ low-impact, a basso impatto (spec. ambientale): low-impact access, accesso a basso impatto ambientale □ (econ.) low-income country, paese a basso reddito □ (fam. USA) low jinks, scherzi di cattivo gusto; giochi da villani □ low-key, (fotogr.) senza contrasto, scuro; (fig., = low-keyed), attenuato, pacato, sommesso; misurato □ low-level, basso, situato in basso; a basso livello; di grado (o tipo) inferiore; (aeron.) a bassa quota: (edil.) a low-level W.C., una coppa del water bassa □ low life, vita dei bassifondi; ( slang USA) tipo abietto (o vile, spregevole); individuo manesco □ low-lying, basso: low-lying clouds, nuvole basse □ low-maintenance, che non richiede molta manutenzione; (fig.) facile da gestire, che non crea problemi □ (relig.) Low Mass, messa bassa □ low-minded, d'animo basso; meschino; volgare □ low-mindedness, bassezza; volgarità; meschinità □ ( moda) low neck, vestito scollato □ ( di vestito) low-necked, scollato □ ( calcio, ecc.) low pass, passaggio basso, rasoterra (o a mezza altezza) □ ( calcio, ecc.) low-passing game, gioco rasoterra; gioco corto □ (econ.) low-paid workers, lavoratori mal pagati □ low-pitched, ( di voce, ecc.) dal tono basso, profondo; ( di tetto) poco aguzzo, a padiglione □ low poker, poker alla rovescia ( vince la mano chi ha il punto più basso; giocato in California) □ (tecn., scient.) low-pressure, a bassa pressione; (fig.) non aggressivo; ( di un lavoro) tranquillo, non stressante □ (fig.) low profile, (sost.) atteggiamento di moderazione, posizione cauta, il defilarsi; (agg.) che si defila, cauto, moderato; di basso profilo (angl.), in tono minore: a low-profile campaign, una campagna ( elettorale o pubblicitaria) in tono minore; (mil.) low-profile tactics, tattica di basso profilo □ (chim.) low-proof, a basso contenuto alcolico □ low relief, bassorilievo □ low-rent, ad affitto basso (o economico); (fam. USA) scadente, mediocre □ ( di un edificio) low-rise, di pochi piani, basso □ a low-rise, un edificio basso ( non un grattacielo) □ ( calcio, ecc.) low save, parata bassa; presa a terra ( del portiere) □ (tur.) ( the) low season, (la) bassa stagione: (trasp.) low-season fare, tariffa di bassa stagione □ ( calcio, ecc.) low shot, (tiro) rasoterra □ low-spirited, abbattuto; depresso □ low-spiritedness, abbattimento; depressione □ (relig.) Low Sunday, domenica in albis □ (ind.) low-tech, a tecnologia poco avanzata □ (tecn., scient.) low-temperature, a bassa temperatura □ (elettr.) low-tension (o low-voltage), a bassa tensione □ low tide, bassa marea; (fig.) stato di depressione ( morale, economica, ecc.) □ (econ.) low wages, salari bassi □ low water, bassa ( in un estuario, per il deflusso della marea); (fig.) situazione difficile; punto più basso, fondo (fig.) □ low-water mark, segno (o limite) della bassa marea; (fig.) punto più basso, fondo (fig.) □ to get low, calare, abbassarsi; ( di un livello) scendere; ( di prezzi, scorte) diminuire; (mus.) scendere a un tono basso □ to be in low spirits, essere abbattuto (o depresso); esser giù di morale □ (fig.) to be in low water, essere in crisi; essere a corto di quattrini.

1 basso; in basso ( anche fig.); (aeron.) a bassa quota: to aim low, mirare basso; ( boxe) to hit low, colpire basso; to fly low, volare a bassa quota; He was brought low by his love for gambling, è caduto sempre più in basso a causa della sua passione per il gioco d'azzardo

2 profondamente: to bow low to sb., inchinarsi profondamente davanti a q.

3 a bassa voce; sottovoce; piano: to speak low, parlare a bassa voce

4 a buon mercato; a basso prezzo: to buy st. low, comprare qc. a buon mercato

5 a basso volume: The TV set was on low, il televisore era acceso a basso volume

6 a bassa temperatura; al minimo: He turned the central heating on low, ha messo il riscaldamento al minimo

● to bring sb. low, tenere q. soggetto; umiliare q. □ to lay sb. low, abbattere (o atterrare) q.; (fig.: di malattia) buttare giù q. □ to lie low ► to lie (2) □ to play low, giocare una carta bassa □ to run low, scarseggiare: Funds are running low, i fondi scarseggiano □ ( di un abito) cut low, scollato □ (fig.) The sands are running low, il tempo è quasi trascorso; la vita volge al termine.

1 (meteor.) bassa; zona di bassa pressione; depressione

2 (mecc., autom.) marcia bassa; prima (o seconda) velocità

3 (fig.) basso; punto basso; livello basso: Business was at an all-time low, l'attività economica era al livello più basso che mai; Output is at a record low, la produzione ha fatto segnare un minimo storico

4 (market.) prezzo minimo (o ultimo)

5 ( Borsa) quotazione minima

6 ( a carte) carta più bassa; punto più basso.

A v. i.

B v. t.

( anche to low forth) manifestare ( dissenso, proteste, ecc.) con un muggito.

1) (very bad: gross errors/indecency.) flagrante, grande, craso

2) (vulgar: gross behaviour/language.) grosero

3) (too fat: a large, gross woman.) muy gordo, obeso

4) (total: The gross weight of a parcel is the total weight of the contents, the box, the wrapping etc.) bruto

- grossly

gross adj bruto

tr[grəʊs]

adjective

1 (flagrant - injustice) flagrante; (- ignorance) craso,-a; (- error) grave

2 (fat) muy gordo,-a, obeso,-a

3 (coarse, crude, vulgar - person, behaviour, manners) grosero,-a, tosco,-a, basto,-a; (- language) soez; (disgusting) asqueroso,-a

■ oh gross! ¡qué asco!

4 SMALLFINANCE/SMALL (total) bruto,-a

noun (pl gross)

1 (144 units) gruesa, doce docenas nombre femenino plural

transitive verb

1 (person) ganar en bruto, obtener unos ingresos brutos de; (film etc) recaudar, obtener unos ingresos de

■ the film grossed over $200 million la película recaudó más de 200 millones de dólares

\

gross indecency ultraje nombre masculino contra la moral pública

gross national product producto nacional bruto

gross negligence negligencia temeraria

gross ['gro:s] vt

: tener entrada bruta de, recaudar en bruto

gross adj

1) flagrant: flagrante, grave

a gross error: un error flagrante

a gross injustice: una injusticia grave

2) fat: muy gordo, obeso

3) : bruto

gross national product: producto nacional bruto

4) coarse, vulgar: grosero, basto

gross n

1) pl gross : gruesa f (12 docenas)

2) or gross income : ingresos mpl brutos

• basto, -a adj.

• bruto, -a adj.

• craso, -a adj.

• doce docenas (Unidades) adj.

• enorme adj.

• grosero, -a adj.

• grueso, -a adj.

• total adj.

(§ pl.: gross) = gruesa (doce docenas) s.f.

1) (extreme, flagrant) (before n) <disregard/injustice> flagrante; < exaggeration> burdo

2) ( total) <weight/profit/income> bruto

3)

a) ( fat) obeso, gordísimo

b) ( disgusting) < person> asqueroso; <language/joke> soez

transitive verb \<\<worker/earner\>\> tener* una entrada bruta de

- gross out

1) (pl gross) ( 144) gruesa f, doce docenas fpl

2) (pl grosses) ( gross profit) (AmE) ingresos mpl brutos

1. ADJ

1) (=unacceptable) [injustice, inequality, mismanagement] flagrante; [exaggeration, simplification] burdo

2) (=revolting) [person, remark, joke] ordinario, basto

3) (=tasteless) ordinario, de muy mal gusto

4) (=obese) gordísimo, cebón *

5) (=total) [income, profit, weight] bruto

ADV (=in total) [earn, pay, weigh] en bruto

VT (Comm) (gen) obtener unos ingresos brutos de; (from savings, bonds) obtener unos beneficios brutos de

4. N

1) (pl grosses) (=total income) ingresos mpl brutos

2) (pl gross) (=twelve dozen) doce docenas fpl

- gross out

- gross up

* * *

1) (extreme, flagrant) (before n) <disregard/injustice> flagrante; < exaggeration> burdo

2) ( total) <weight/profit/income> bruto

3)

a) ( fat) obeso, gordísimo

b) ( disgusting) < person> asqueroso; <language/joke> soez

transitive verb \<\<worker/earner\>\> tener* una entrada bruta de

- gross out

1) (pl gross) ( 144) gruesa f, doce docenas fpl

2) (pl grosses) ( gross profit) (AmE) ingresos mpl brutos

- value added

- value added by manufacture, mining, building construction, transportation, trade:

- value added in the development of mineral properties

- value added per manhour

- value advanced

- at value

- value at installation

- value c.i.f.

- value embodied

- value f.o.b.

- value in exchange

- value in use

- no par value

- of value

- of no value

- value on hand

- value originally advanced

- value received

- create value

- determine value

- have test tube value

- value on a person

- preserve value

- take on a value

- transmit value

- values went up

- value of benefits

- value of commodity

- value of contract awards

- value of currency

- value of determinant

- value of duel

- value of function

- value of game

- value of gold

- value of individual products shipped

- value of labor power

- value of machinery

- value of on-the-site work

- value of production

- value of service

- value of shipments

- value of shipments and receipts

- value of statistical item

- value of utility

- value of variable

- value of work-in-progress

- absolute surplus value

- additional surplus value

- anticipated values

- appraised value

- approximate value

- approximately commercial value

- assessed value

- asset value

- asymptotic value

- asymptotically optimum value

- at-market value

- at-site value

- average value

- balance sheet value

- balking value

- base values

- book value

- book value per share of common stock

- breakeven order value

- breeding value

- bullion value of coin

- calculated value

- capacity value

- capital value

- capitalized value

- carrying value

- cash value

- cash surrender value

- coining value of an ounce of gold or silver

- collateral value

- commercial value

- conditionally optimal value

- constant-dollar values

- contract value

- conversion value

- cost value

- crop value per tillable acre

- current value

- denominational value

- depreciable value

- design value

- desired value

- discounted value

- disposal value

- doubly smoothed value

- earning-capacity value

- economic value

- elemental time value

- estimated value

- excess surplus value

- exchange value

- expectation value

- expected value

- export value of imported merchandise

- extra surplus value

- extreme value

- face value

- fair-market value

- feeding value

- fertility value

- finite value

- fitted value

- food value

- foreign value of imported merchandise

- fuel replacement value

- full value

- given value

- going concern value

- gross value added

- gross book value

- gross book value of depletable assets

- gross book value of depreciable assets

- guess value

- highly significant value

- high unit value

- historical value

- home value

- hypothecary value

- imputed value

- imputed rental value

- individual value

- initial value

- inmost value

- insured value

- integral value

- intellectual values

- international value

- interpolated value

- intrinsic value

- inventory value

- investment value

- invoice sales value

- land value

- least-squares adjusted value

- liquidation value

- loan value

- lower value

- marginal value

- market value

- material values

- mean value

- measured value

- median value

- modal value

- monetary value of gold or silver

- money value

- net value added

- net value of assets

- net value per share

- new value produced

- nominal value

- nonuse value

- nutritive value

- observed value

- original cost value

- par value

- peak value

- permissible value

- physical value

- positive salvage value

- predicted value

- prescribed value

- present value

- present value of life policy

- price adjusted value

- produced-and-realized surplus value

- protein value

- ratable value

- rated value of output

- real value

- realization value

- reciprocal value

- recovery value

- redemption value

- relative surplus value

- replacement value

- residual value

- saddle value

- sales value

- salvage value

- sample value

- scalar value

- scarcity value

- scrap value

- self-expanding value

- selling value

- service value

- shipped value

- significance value

- significant value

- smoothed value

- sound value

- standard value of production

- standard factory values

- standardized value

- stated value

- steady-state value

- stock value

- stock market values

- subjective value

- surplus value

- surrender value

- table value

- tabular value

- tangible value

- target value

- theoretical mean value

- threshold value

- time value

- time value of money

- time-mean value

- trading value

- traffic value

- transfer value

- transferred value

- trend value

- true value

- unadjusted value added

- undepreciated value

- unit value

- upper value

- use value

- valley value

- weighted value

- wellhead value

- wild value

- written-off value

- zero value

- zero salvage value

1) рекл. реклама (совокупность каких-л. рекламных объявлений; обычно употребляется с указанием места, где размещается данная реклама)

2) рекл. реклама, рекламирование (процесс осуществления рекламы; как правило, употребляется с указанием рекламируемого продукта)